Şamil | Kategoriler | Konular

Sinn-i bülug

SİNN-İ BÜLUĞ

Erginlik yaşı. Erkek veya kız çocuğu
erginlik çağı ile çocukluktan çıkıp gençlik çağına
ayak basmış olur.

Erginlik, çocukta fizikî bazı belirtilerin
ortaya çıkması ile kendini gösterir. Erkek çocuğun
ihtilam olması, kız çocuğunun ay başı hali veya
gebe kalması gibi halleri bu belirtilerdendir. Buna "tabiî
büluğ" denir. Ergin erkeğe "bâliğ",
kadına "bâliğa" denir.

Fizyolojik belirtilerde gecikme olursa, erginlik,
takdir yoluyla belirlenir. İslâm hukukçularının çoğunluğuna
göre erginlik çağının başlangıcı, erkek
çocuklarda 12, kız çocuklarında 9 yaş; sonu ise, her iki
cins için 15 yaştır.

Ebû Hânîfe, erginlik çağının sonunu
erkek çocukları için 18, kız çocukları için 17 yaş
olarak kabul eder. Ebû Yusuf, İmam Muhammed ve İmam Şafiî'ye
göre ise fizyolojik belirtiler gecikse de her iki cins 15 yaşına
girince hükmen ergin sayılırlar (el-Kâsânî,
Bedâyiu's-Sanâyi', Mısır 1327/1909, VII, 172; el-Cezîrî,
el-Fıkh alel-Mezâhibil-Erbaa, Kahire 1392, II, 350 vd.; Hamdi
Döndüren, Delilleriyle İslâm Hukuku, İstanbul 1983, s. 125,
126).

Erginlik yaşının erken veya geç oluşunun
beden gelişmesi, iklim özellikleri ve sosyal çevre ile yakın
ilgisi vardır. Meselâ; sıcak iklimlerde çocuklar daha çabuk
erginlik çağına ulaşırlar. Erginlik çağının
alt ve üst sınırlan arasında bulunan çocuğa "mürahık"
denir.

Akıllı ve ergin olan kimse, mâlî
tasarruflar dışında iman, ibadet, ictimâî ve hukukî
nizamın bütün vecibelerini yüklenir; namaz, oruç, hac, zekât
gibi ibadetlerle yükümlü olduğu gibi, başkalarının
malına veya canına verdiği zararlardan da malen ve bedenen
sorumlu olur. Ancak malıyla ilgili tasarruflarda bulunabilmesi için
erginliğe ek olarak reşid olması da gereklidir.

Rüşdle büluğ aynı şey
değildir. Rüşd; kişinin malını idare edebilecek
bir tecrübe ve olgunluğa ulaşmasıdır. Bu durum,
şahsî eğitim, çevre şartları veya yetenek durumuna göre
erginlik çağından önce veya sonra yahut her ikisi birlikte
bulunabilir.

Kur'an-ı Kerîm'de şöyle buyurulur:

"Yetimleri nikâh çağına
ulaştıklarında deneyin; eğer kendilerinde akılca
olgunluk görürseniz, mallarını onlara verin " (en-Nisâ,
4/6). Bu âyete göre, çocuk erginlik yaşına ulaşınca
hemen malı kendisine teslim edilmez ve reşid olup
olmadığı araştırılır.

Ebû Hanîfe'ye göre, kişi erginlik
yaşına ulaşınca, sefih ve israfçı bile olsa,
üzerinden malî velâyet kalkar ve tasarruf hürriyetine kavuşur.
Ancak malı bir ihtiyat ve tedbir olarak reşid oluncaya veya 25
yaşını dolduruncaya kadar kendisine teslim edilmez. Çoğunluk
İslâm hukukçularına göre ise, yaşa
bakılmaksızın kişi reşid oluncaya kadar malı
kendisine teslim edilmez.

Osmanlı devleti döneminde 1288 tarihli bir
fermanda, yirmi yaşını doldurmamış kişilerin
rüşd davalarının reddedilmesi bildirilmiştir (Ali
Haydar, Dürarul-Hukkâm Şerhu Mecelleti'l-Ahkâm, 989. mad.
şerhi).

Hamdi DÖNDÜREN


Konular