Şamil | Kategoriler | Konular
ıstılam
İSTİLAM
Selâmlamak, ekin başak vermek, hac veya umre
sırasında tavaf yaparken Hacer-i Esved'i öperek veya el
sürerek ziyaret etmek. Kâbe'yi tavaf edecek kimse, gerek tavafa başlarken
ve gerekse Hacer-i Esved'in önüne geldikçe, mümkün ise kimseye eziyet
vermeden onu öper ve eliyle mesheder. Kalabalık ve izdihamdan
dolayı öpmesi ve elini sürmesi mümkün olmazsa uzaktan Hacer-i
Esve'de doğru ellerini kaldır. Onu öper gibi işaret yapar.
Tekbir ve tehlil getirir. İşte bu şekilde uzaktan
yapılan işarete istilâm. (selâmlama) denir. Hacer-i Esved'i
öpmek veya istilâm etmek haccın sünnetlerindendir.
Hacer-i Esved'i selâmlama ve öpme hadisle sabittir.
Hz. Ömer'in, tavaf sırasında hacer-i Esved'i öperek; "Resulullah
(s.a.s)'i, seni öperken görmeseydim, seni öpmezdim" (Buhârî Hac,
50; Müslim, Hac, 248, 251; Nesâî, Menâsik, 147; İbn Mâce,
Menâsik, 27) dediği nakledilir. Abdullah b. Ömer'e bir adam,
Hacer-i Esved'i selâmlamanın hükmünü sorunca o da şöyle
cevap verdi: "Ben Resulullah (s.a.s)'i onu selâmlarken ve öperken
gördüm". Muhatabın çok izdiham Olursa nasıl hareket
edileceğini sorması üzerine, İbn Ömer, şöyle olursa
nasıl olur, böyle olursa sonuç nasıl olur? gibi sorulardan
memnun kalmadığını belirterek, Hz. Peygamber'in
Hacer-i Esved'i selâmlayıp öptüğünü tekrar etmekle yetinmiştir
(Buhârî, Hac, 60; Nesai, Menâsik, 155).
Diğer yandan Hz. Peygamber Veda Haccı'nda,
devesi üzerinde tavaf yapmış ve Hacer-i Esved'i mihcen denilen
asası ile işaret ederek selâmlamıştır (Buhârı,
Hac, 58). Ancak Resulullah (s.a.s)'in deve üzerinde tavaf yapması
herkes tarafından görülmesi ve şüphelerin giderilmesi amacına
yöneliktir. Buna, bazı âlimler, Hz. Peygamber'in Mekke'ye geldiğinde
rahatsız olduğunu ilâve eder. Ebû Dâvud şöyle nakleder:
"Resulullah (s.a.s) Mekke'ye geldiğinde hasta idi.
Beytullah'ı binit üzerinde tavaf etti. Hacer-i Esved'e geldiğinde
asa ile istilâm yaptı. Tavafı tamamlayınca da devesinden
indi, Makam-ı İbrahim'de iki rekât namaz kıldı"
(Ebu Dâvud, Menâsik, 49; ez-Zebîdi, Tecrid-i Sarih, Terc. Kamil Miras,
Ankara 1984, VI, 118).
Tavaf sırasında, izdiham olunca hac
yapanların birbirini incitmemesi, başkalarına
rahatsızlık vermemesi için Hacer-i Esved'in ziyareti öpme veya
elle dokunma uygulaması, terkedilerek istilâm'la yetinilir. Buna
göre, öpme veya el sürme imkânı bulamayan kimse, Hacer-i Esved'i
hizasına gelince eliyle veya elinde bulunan baston gibi şeyle
selâmlama işareti yapması mümkün ve caizdir. İster
dokunarak isterse kalabalık olduğundan dolayı uzaktan
Hacer-i Esved'i istilam ederken "Bismillah Allahu ekber" demek sünnettir.
Abdullah YÜCEL
e-posta adresimize mail atabilirsiniz.