Şamil | Kategoriler | Konular

Magsubun minh

MAĞSÛBUN MİNH

Elinde veya tasarrufunda bulunan bir malı
başkası tarafından zor kullanılarak açıkça alınan
kimse.

Kur'an'da konuya ilişkin şu görüşlere
yer verilmiştir: Bir de aranızda mallarınızı
haksız sebeplerle yemeyin, halkın mallarından bir
kısmını bile bile günahı mucip (gerektiren)
suretlerle yemek için o malları hâkimlere rüşvet olarak
vermeyin " (el-Bakara, 2/188).

Bir başka âyette ise; "Ey iman edenler!
Mallarınızı haksız ve bâtıl sebeplerle
aranızda yemeyiniz. Ancak aranızda gönül hoşluğu ile
yaptığınız ticarî anlaşmalar başka. Bir de
(haram yiyerek) kendi kendinizi mahvetmeyiniz. Hiç şüphesiz Allah
sizi çok esirgeyicidir" (en-Nisâ, 4/29).

İslâm dini batıl ve haksız yollarla
kazanç sağlamayı tarafların karşılıklı
rızasına dayalı olsa bile meşrû kabul etmez. İslâm
mal kazanma, ticaret yapına ve servet biriktirme hususunda
insanlığın yararına olmak üzere belli ölçü ve sınırlar
getirmiştir.

Hatta Hz. Peygamber (s.a.s), Veda Haccı hutbesinde:
"Ey insanlar! Müminler ancak kardeştirler, kişiye
kardeşinin malı ancak gönül hoşluğu ile helâl olur"
buyurmak suretiyle İslâmın bu konudaki tavrını ortaya
koymuştur.

İslâm hukuku malı elinden güç kullanarak
alınan kişi ile ilgili olmak üzere şu hükümleri getirmiştir:

1- Mağsûbun minhin elinde iken hasıl olan
artışlar, gasptan sonra tazmin ettirilir. Binaenaleyh bunlar gâsıbın
haksız fiili ve kusuru olmaksızın bite telef (yok) olunca
gasbedenin bunların değerini tazmin etmesi gerekir.

Meselâ; bir kimse üzümleri olgunlaşmış
bir bağı üzümleriyle birlikte gasbetse, bu üzümler hakkında
da gasp hükmü cereyan etmiş sayılır.

2. Mağsûbun minh, telef olan veya telef edilen
malın bir kısmını gasıba, bir
kısmını da ikinci gasıba tazmin ettirebilir. Bu konuda
seçimlik hakka sahiptir. Gasbedilen bir malı mağsûbun minhe
vermek üzere gasıbın elinden zor ve şiddete baş
vurmak suretiyle alan şahıs da gasbeden hükmündedir.

3. Mağsûbun minh temyiz gücüne sahip bir
çocuksa, malın ona geri verilmesi halinde, malı koruyabilecek
durumda olması gerekir. Aksi halde bu geri verme geçerli olmaz.
Gayri mümeyyiz çocuğa yapılacak geri verme İslâmî ise,
gasbedeni tazminat yükümlülüğünden kurtaramaz.

4. Gasbedilenin geri verilmesi ile ilgili tüm
masraflar gasıba aittir.

5. Gasbedilen malın maliki ortada
bulunmadığı için, gasbeden kimse malı hâkime teslim
etmek istese, hâkim malın kaybolacağından korkarsa gerekli
tedbirleri alır (Ö. Nasuhi Bilmen, İstilâhât-ı
Fıkhiyye Kâmusu, VII, 345 vd. Ayrıca bk. "Gasb"
maddesi).

Ahmet ŞEN


Konular