Şamil | Kategoriler | Konular

ıtıkaf

İTİKÂF

Bir yerde bekleme, durma ve kendini orada hapsetme. Akıl
bâliğ veya temyiz kudretine sahip bir müslümanın beş
vakit namaz kılınan bir mescitte ibadet niyetiyle bir süre
durması anlamında bir fıkıh terimi.

İtikâf, Kur'an ve sünnetle sabittir. Kur'an'da
Ramazan ayının gecelerinden söz edilirken; "... Camilerde
itikâfta iken de hanımlarınıza yaklaşmayın..."
(el-Bakara, 2/ 187) buyurulur. Başka bir ayette itikâf ibadetinin
daha önceki ümmetlerde de yapıldığına işaret
edilir (bk. el-Bakara, 2/125). Hz. Peygamber'in özellikle Ramazan içinde
ve Ramazanın son on gününde itikâf yaptığını
bildiren çeşitli hadis-i şerifler vardır. Hz. Âîşe'nin
şöyle dediği nakledilmiştir: "Resulullah (s.a.s)
Ramazan'ın son on gününde itikâf yaparlardı. Bu durum vefat
zamanına kadar bu şekilde devam etmiştir. Daha sonra Hz.
Peygamber'in zevceleri itikâfı sürdürmüşlerdir" (Ahmed
b. Hanbel, Müsned, II, 67, 129; bk. Buhârî, İ'tikâf, 1-18; Ezân,
12, 135; Hayz 10; Müslim, İ'tikâf, 1-6; Ebû Dâvud, Ramazân, 3;
Savm, 77).

Ebu Hanife'ye göre içinde beş vakit namaz
kılman her mescidde itikâfta bulunmak caizdir. Ebu Hanife ve
İmam Mâlik'e göre itikâfın nâfile olarak en azı bir gündür.
Ebû Yusuf en az süreyi, bir günün yarıdan çoğu olarak
belirlerken İmam Muhammed itikâf için bir saati de yeterli bulur.

Mesciddeki itikâf erkeklere mahsustur. Kadınlar
evde mescit edindikleri bir yerde itikâfta bulunabilir (ez-Zebîdî,
Tecrîd-i«Sarîh, Terc. Kamil Miras, Ankara 1984, VI, 323-326).

İtikaf üçe ayrılır:

a. Vacip olan itikâf: Adak olan itikâf vaciptir. Bu,
en az bir gün olur ve gündüz oruçla geçirilir. Hz. Ömer, Resulullah
(s.a.s)'den, "Cahiliyye devrinde Mescid-i Haram'da bir gece itikâfta
bulunmayı adamıştım; ne yapayım" diye
sormuş Resulullah (s.a.s); "Adağını yerine getir"
buyurmuştur (Buhârı, i'tikâf, 16; Ahmed b. Hanbel, ll, 10).

b- Sünnet olan itikâf: Ramazan'ın son on gününde
itikâfa girmek sünnettir. Hz. Âîşe'nin rivayet ettiğine göre
Hz. Peygamber (s.a.s) orucun farz kılınmasından ömrünün
sonuna kadar Ramazan aylarının son on gününde itikâfa girmiştir
(Ahmed b. Hanbel, Müsned, II, 67, 129). Bir yerleşim merkezinde
bulunan müslümanlardan birisi bu sünneti yerine getirirse, diğerleri
üzerinden bu görev düşer. Bu duruma göre, her yerleşim
birimi için itikâf sünnet-i kifâye hükmündedir. Bir kişinin
bunu yapması o beldedeki diğer müslümanları sorumluluktan
kurtardığı gibi Cenâb-ı Hakk'ın, itikâf yapanın
ecrini diğer belde müslümanlarına da vereceği umulur.

c- Müstehab (mendub) olan itikâf: Vacip ve sünnet
olan itikâfların dışında itikâfa girmek müstehabdır.
Bunun belirli bir vakti yoktur. Hatta mescide giren kimse çıkıncaya
kadar itikâfa niyet ederse orada kaldığı sürece itikâfta
sayılır. Bu itikâfda oruç şart değildir. Bazı müctehidlerin,
itikâf süresinin bir saat bile olabileceği görüsünde bulunduklarını
yukarıda zikretmiştik.

İtikâfın Şartları

1- Niyet; Niyetsiz itikâf olmaz. Nezredilen itikâfda
niyetin ayrıca dil ile ifade edilmesi gerekir.

2- Mescid: Erkeğin, itikafı cemaatle beş
vakit namaz kılman mescidde olmalıdır. İtikâfın
en faziletlisi Mescid-i Haram'da, sonra Mescid-i Nebevî'de ve sonra da
Mescid-i Aksa'da olandır. Diğer mescidlerdeki fazilet cemaatin
çokluğuna göre değişir.

3- Oruç: Daha önce de belirttiğimiz gibi vacip
olan itikâf için oruç şarttır. Sünnet itikâf Ramazan ayında
olduğu için zaten oruçlu bulunma şart vardır.

4- Temizlik: Kadınların hayız ve
nifastan temiz olmaları gerekir. Cünüplük oruca mani olmadığı
gibi, itikafı da bozmaz. itikâfa giren cami içinde iken ihtilâm
olursa, dışarı çıkarak gusül abdesti alır ve
yeniden itikâfa devam eder.

tikâfta erginlik çağına gelmiş olmak
şart değildir. Bu nedenle mümeyyiz bir çocuğun itikâfı
da geçerlidir.

Kadının itikâfa girebilmesi için kocasının
iznini alması şarttır.

İtikâf sırasında kötü ve çirkin söz
söylememek, Ramazanın son on gününü ve cemaatı
kalabalık olan mescidi tercih etmek, itikâf günlerinde Kur'an,
hadis, Allah'ı zikir ve ibadetle meşgul olmak ve temiz elbise
giyip güzel kokular sürünmek itikâfın adabındandır.

İtikâfı bozan şeyler

a- Cinsi ilişkide bulunmak. Kur'an-ı Kerimde;
"Mescidlerde itikafa çekildiğinizde
kadınlarınıza yaklaşmayın " (el-Bakara,
2/187) buyurulur. Öpmek ve kucaklamak gibi şeylerden dolay inzal
vaki olursa yine itikâf bozulur.

b- Herhangi bir ihtiyaç yokken mescidden dışarı
çıkmak.

c- Bayılmak.

İtikâfa giren kimse mescidden ancak şer'î,
zaruri ve tabiî ihtiyaçları için çıkabilir.

İtikâfa giren kimsenin bulunduğu mescidde
cuma namazı kılınmıyorsa, cuma namazını
kılmak üzere başka bir mescide gitmesi, küçük ve büyük
abdest bozmak için mescidden dışarı çıkması
tabiî bir ihtiyaçtır.

İçerisinde bulunduğu mescidden zorla çıkarılması
ya da şahsı ve eşyası hakkında korkusu sebebiyle
başka bir mescide taşınmak için çıkması ise zarûrî
ihtiyaç sebebiyle çıkıştır.

Bunların dışında mescidden çıkmak
itikâfı bozar. İtikâfda olan kimsenin yemesi, içmesi, uyuması
ve ihtiyacı olan şeyleri satın alması mescidde olur (bk.
İbn Âbidîn, Reddü'l-Muhtâr, İstanbul 1984, II, 440 vd.;
ez-Zebîdî, a.g.e., VI, 323 vd.; Mehmed Zihnî, Ni'met-i İslâm,
İstanbul 1328, s. 98 vd.).

Abdullah YÜCEL


Konular