Şamil | Kategoriler | Konular

ıstınsak

İSTİNŞÂK

Abdest veya gusül sırasında buruna üç defa
su çekme; şiddetle koklama, koklatma. Buruna su çekilmesi gusül
abdestinde farz; normal abdestte ise sünnettir. Guslün farzları
ağız ve burna su vermek ve bedenin tamamını
yıkamak olmak üzere üçtür.

Kur'an-ı Kerîm'de; "Eğer cünüp iseniz
iyice temizlenin" (el-Mâide, 5/6) buyurulur. Gerçekte guslün
rüknü; suyun bir güçlük olmaksızın ulaşabileceği
bütün bedeni bir defa yıkamaktan ibarettir. Bedende herhangi bir
kuru yerin kalmaması şarttır. Ayet, "bedeninizi iyice
yıkayınız" demektir. Beden kelimesi, insanın
dış ve iç kısımlarını ifade eder. Bu yüzden
suyun zorluk olmaksızın ulaşabildiği ağız ve
burnun içi de beden kapsamına girer. Mazmaza (ağza su alma) ve
istinşâk (buruna su alma)'ın gusülde farz olmasının
sebebi budur.

Abdestin farzlarından birisi olan; "Yüzlerinizi
yıkayınız" (el-Mâide, 5/6) emri ise, ağız
ve burnun içini kapsamına almaz. Çünkü yüzü yıkarken,
ağız ve burnun içine suyun kendiliğinden girmesi mümkün
olmaz. (el-Kâsânî, Bedâyîu's-Sanâyi', Beyrut 1402-1982, I, 34, 35).

Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur: "Sizden
biriniz abdest aldığı zaman burnuna su çekip sümkürsün
(istinşâk yapsın)" (Buhârî, Vüdû', 25, Savm, 98,
Bedü'l-Halk, II; Müslim, Tahâre, 21, 22; İbn Mâce, Tahâre, 44;
Mâlik, el-Muvatta', Tahâre, 3, 72). Bu duruma göre, abdestte istinşak
yapmak sünnettir.

Buruna su verilirken şu hususlara dikkat
edilmelidir.

a. Suyun önce ağza, ondan sonra buruna verilmesi
ve dışarı atılması.

b. Üç defa su verilmesi.

c. Her defasında suyun yenilenmesi.

d. Oruçlu olmayan kimsenin burna su verirken mübalağa
göstermesi. Yani su mazmazada boğaza iner, istinşakta burnun
katı yerine kadar vardırılır. Böylece ağız
ve burnun içerisi yıkanılmış ve kullanılacak
suyun tadı ve kokusu anlaşılmış olur (Mehmed Zihnî,
Ni'met-i İslâm, İstanbul 1324, s. 82-83).

İmam Şafiî'ye göre mazmaza ve istinşak
gusülde de, abdestte de sünnettir. Ahmed b. Hanbel'in ilk görüşü
de böyledir. Başka bir rivayete göre ise, İbn Hanbel mazmaza
ve istinşakın gusülde de abdestte de farz olduğu görüşündedir
(Sahîh-ı Müslim Terc. ve Şerhi, Terc. A. Davudoğlu,
İstanbul 1978, II, 825, 826).

Şâmil İA


Konular