Şamil | Kategoriler | Konular

Ham

HAM

Cahiliye devrinde dölünden on batın doğan
erkek deveye, veya dölünden olma bir erkek yavrusunun yetişip binme
çağına gelen erkek deveye verilen isim.

Arapların câhiliye dönemi geleneklerine göre
bazı koşullarda develer bir kutsallık statüsüne kavuşurlardı.

Böyle bir statüye kavuşmuş deveye
artık binilmez, sırtına yük yüklenmezdi. Dilediği
yerden su içer ve dilediği otlakta otlardı; kimse ona engel
olmazdı.

Nakledildiğine göre Araplar arasında bu
âdeti ilk yayan kişi, Amr b. Luhayy'dır. Adı geçen kişi,
Mekke yöneticisi olduğu sırada Hz. İsmail'in dinini
değiştirmiş, putlar yaptırıp onları Harem'e
ve Kâbe çevresine dikmiş, Araplar arasında bazı develere
kutsallık verilmesi geleneğini yaymıştır (Elmalı
M. Hamdi Yazır Hak Dini Kur'an Dili, III, 1823).

Yüce Allah, Mâide sûresinde: "Ne bahîre, ne
sâibe, ne vasîyle, ne ham'dan hiçbirini Allah meşru
kılmadı, fakat küfretmekte olan kimseler, Allah namına
yalan söyleyerek O'na iftira ediyorlar, çoklarının da
aklı ermez" (el-Maide, 3/103) buyurarak insanlara bu tür
şeyleri emretmediğini, aksine Arapların idareci ve ileri
gelenlerinin Allah'a iftira ederek bu şeyleri onlara kabul
ettirdiklerini anlatmaktadır. Âyette geçen "çoklarının
da aklı ermez" sözleriyle de, o idarecilere körü körüne
tabi olan insanlar kastedilmektedir. Bunlar, taklidin esiri olmuş ve
hakkı bulmak için akıllarını kullanmaktan âciz
kimselerdir (Ebu's-Suûd, İrşâdu'l-Akli's-Selîm, III, 86-87).

Hakkı bulmak için akıllarını
kullanmayan ve idarecilerine körü körüne bağlı olup
onların her yaptığında mutlaka bir hikmet
bulunduğunu zanneden avâm tabakası daima aldatılmaya mahkûmdur.

Kur'ân'da bu tür develerden sözedilmesi, bu konuda
sorulmuş bir soruya karşılık olabildiği gibi, bu
tür âdetler, hakkı kaynağından öğrenip
değerlendirme ve aklını kullanmaktan
uzaklaşmış bütün toplumlarda revaç bulmaktadır.
Meselâ bazı bölgelerinde Seyyid asıllı ailelerin köpeklerine
taş atılamayacağı inancı buna bir misaldir.

Sait ŞİMŞEK


Konular