Şamil | Kategoriler | Konular
El öpmek
EL ÖPMEK
Sevgi, saygı ve hürmet ifadesi olarak yerleşmiş
örfî, ahlâkı ve geleneksel bir hareket. Müslümanlar arasında
küçüklerin büyüklere hürmetlerini göstermek için ellerini öpüp
alınlarına götürmeleri yerleşmiş bir adettir.
Genellikle yolculuklara gidiş ve dönüşlerde, uzun
ayrılıklarda, misafirliklerde, düğün ve bayramlarda el
öpme yaygınlaşmıştır.
Müslümanların kendi aralarında
tokalaşma * ve musâfaha yapmaları genel bir ahlâkı
davranıştır: el öpme ise ana-babaya, saygıya lâyık
yaşlılara ve hocalara karşı yöneltilen bir davranıştır.
Bunların dışında herhangi bir menfaat için başkalarının
elinin öpülmesi mekruh olarak görülmüştür.
Sahâbilerin, Hz. Peygamber (s.a.s.)'in elini
öptükleri rivâyet edilmiştir (Ebû Dâvûd, Sünen, Kitâbu'l-Edeb,
5223). İki Yahudi'nin Resulullah'a gelip ona soru sorduktan sonra
elini öptüklerini Tirmizî nakletmektedir (Tirmizî, Sünen, İsrâ
Tefsiri, İbn Mâce, II, 1221). İslâm âlimleri, hürmet ve
dindarlıktan dolayı kucaklaşıp, el ve bası
öpmenin mübah olduğunu, dünyalık için el öpmeninse mekruh
olduğunu belirtmişlerdir (Şeyh Muhammed es-Sefarini, Sülasiyâtü
Müsnedi'l İmam Ahmed, Dımeşk 1961, II, 178-179). Hz.
Ali'nin, babanın çocuğunun elini öpmesinin bir şefkat,
çocuğun babasının elini öpmesinin bir ibadet, kocanın
hanımının elini öpmesinin arzudan, kişinin din
kardeşinin elini öpmesinin dinden olduğunu söylediği
nakledilmiştir (Osman Şekerci, Kaynaklarımıza Göre
İslâm Terbiyesi, İstanbul 1972, s.175). İslâm, mahrem
olmayanların elini sıkmayı yasakladığı gibi,
bir kimsenin karşısında dalkavukluk yapmayı
eğilip bükülmeyi de çirkin bir hareket saymıştır.
Hz. Peygamber, "Bereket büyüklerimizdedir. Küçüklerimize acımayan,
büyüklerimize saygı göstermeyen bizden değildir"
buyurmuştur (Mecmâu'z-Zevâid, VIII, 15). Bu sebeple saygıya lâyık
yaşlı kişilerin ve âlimlerin elinin öpülmesi bir hürmet
ifadesidir.
Kâb b. Mâlik ve arkadaşları,
affedilmelerine ilişkin ayetler inince (bk. DARGINLIK Mad.) Rasûlullah'a
giderek mübarek ellerini öpmüşlerdir. Hattâ peygamberimizin
mübarek elini öpenlerin bile elleri öpülmüştür (a.g.e., s.42,
Ahlâk Hadisleri Trc:Fikri Yavuz; İstanbul 1975, II, 352-353.)
Çocuklar, genelde bütün büyüklerinin ellerini
öperlerken; âkil bâliğ olmuş bir kişinin anne, baba,
dede nine, amca, dayı, hala, teyze, ağabey, abla ve
kayınbabasının elini öpmesi câizdir. Damadın
kaynanasının, gelinin de kayınbabasının elini
öpmesi hususunda ihtilâf vardır. Çok yaşlı
kadınların ellerinin öpülmesinde beis yoktur: ancak mahremi
olmayan kadınların elinin öpülmesi haramdır ve el
zinası sayılmaktadır. Özellikle bu son husus, batılı
câhili bir burjuva âdetidir.
El öpmeyi, tek başına bir ahlâki davranış
olarak değil, müslümanlar arasında geçerli olan ahlâkı
davranışların; kucaklaşma, tokalaşma, güzel söz
söyleme vb. hareketlerin bütünlüğü içerisinde bakılmalıdır.
Habil NAZLIGÜL