Şamil | Kategoriler | Konular

Dumetü'l-cendel olayı

DÛMETÜ'L-CENDEL OLAYI

Dûmetü'l-Cendel, Tebük'e yakın, Şam'a
beş gecelik mesafede bir yerdir. Hz. Peygamber Şam'da hristiyan
Araplar'ın ve Bizans imparatoru Herakleios'un desteklediği Rum
askerlerinin Medîne'ye saldırı için hazırlık
yaptıklarını öğrenince, onlardan önce davrandı
ve otuz bin kişilik bir İslâm ordusu ile hicretin dokuzuncu yılında
Tebük'e kadar geldi. Gerek Rum'dan ve gerekse Araplar'dan bir hareket
görülmeyince orada durdu. Ayrıca Şam'da
bulaşıcı tâûn (veba) hastalığının
bulunduğu haberi de gelmişti. Allah Rasûlü, ashabı ile
istişare ederek bir süre Tebük'te kaldı.

İşte Hz. Peygamber Tebük'te bulunduğu
sırada Hâlid b. Velid (ö. 21/641)'i çağırdı ve
yanına dörtyüz atlı asker verip, kendisini Dûmetü'l-Cendel'de
bulunan Ükeydir b. Abdilmelik'e gönderdi. Ükeydir Kindeliler'den olup,
onların kralı idi. Ve hristiyandı. Halid, emrindeki güçlerle
birlikte gece vakti Ükeydir'in kalesine yaklaştı. Ükeydir o sırada
bazı adamlariyle birlikte yaban sığırı avlamak
amaciyle kale dışına çıkmıştı. Hz. Hâlid
ve adamları Ükeydir'e saldırıp, onu yakaladılar.
Kardeşi Hassan çarpışmaya devam etmek isteyince
öldürüldü. Diğerleri kaçıp kaleye girdiler. (İbn
Hişam, Sîre, Beyrut 1391/1971, IV,161,170; İbn Sa'd, Tabakât,
Beyrut 1376/1957, II, 165, 167; Vâkidî, Kitabü'l-Meğâzî, Kahire
1965, III, 1025, 1026, 1027, 1031; et-Tevbe, 9/117; Buhârî,
Câmiu's-Sahîh, İstanbul, Âmire 1329, V, 128; Ahmed b. Hanbel,
Müsned, IV, 75, VI, 387; Dâre Kutnî, IV, 195-196)

Hâlid b. Velid ile Ükeydir arasında kale
halkının durumu ile ilgili olarak yapılan anlaşmaya göre,
Hâlid'e, 1) İki bin deve, 2) Sekiz yüz at, 3) Dört yüz zırh
gömlek, 4) Dört yüz mızrak, verilecek; 5) Ükeydir'le kardeşi
Mudad, Hz. Peygamber'e kadar götürülüp, haklarında orada hüküm
verilecekti (Vâkidî, Meğâzî, III, 1027; İbn Sa'd, Tabakât,
II,166). Ükeydir, kardeşi ve ganîmetler Tebük'e getirildi. Hz.
Peygamber ganîmetlerin beşte birini beytü'l-mâl için ayırdıktan
sonra, beşte dördünü mücahidler arasında bölüştürdü.

Rasûlullah (s.a.s.) Ükeydir'le kardeşini
İslâm'a davet etti. Fakat yanaşmadılar, cizye ödemeye razı
oldular. Kendileri serbest bırakıldı. Onlara emân ve sulh
maddeleri ihtiva eden bir yazı verildi. Ükeydir Tebük'ten tekrar
Dûmetü'l-Cendel'e döndü (Vâkîdî, Meğâzî,III,1030; İbn
Hişam, Sîre, IV, 170). Dûmetü'l-Cendel akar suyu, hurmalık ve
ekinleri bulunan, büyük bir panayır ve ticaret merkezi idi. Arap
kabilelerinin birer birer müslüman olduklarını görünce,
Dûmeliler, Hz. Peygamber'den korkmaya başlamışlardı.
Ancak bu olaydan sonra da İslâm'a girmek yerine cizye ödemeyi
tercih ettiler.

Hamdi DÖNDÜREN


Konular