Şamil | Kategoriler | Konular

Züleyha

ZÜLEYHÂ

Kur'ân-ı Kerîm'de Yûsuf sûresinde anlatılan
Yusuf kıssasında (hikâyesinde) söz konusu edilen kadın.

Züleyhâ kelimesi, Farsça bir isimdir. Arapça
şekli ise, Zelihâ'dır. Kelime olarak her iki şekilde de
okunabilir ve her iki şekildeki okunuş da doğrudur.
Farklılık, hareke değişikliğine
dayanmaktadır. Bazı kaynaklara göre onun gerçek adı, Râîl'dir
(et-Taberî, Tarih, Beyrut, t.y., I, 337).

Kur'ân'da Züleyha ismen geçmemektedir. Ancak, Yusuf
kıssasında, baştan sona Yusuf (a.s) ile beraber
anılmıştır. Kur'ân'daki Yusuf ile Züleyha'nın
hikâyesi, Yüce Allah tarafından hikayelerin en güzeli olarak haber
verilmiştir.

Biz bu Kur'ân'ı vahyetmekle, sana
kıssaların en güzelini anlatıyoruz" (Yusuf, 12/3).

Yusuf (a.s) kardeşleri tarafından kuyuya
atılmış, oradan geçen yolcular tarafından kuyudan çıkarılmış
ve Mısır'a götürülerek köle olarak satılmıştır.
Mısır'da onu satın olan kimse hanımına; "Ona
güzel bak, belki bize faydası olur yahutta onu evlat ediniriz"
dedi (Yusuf,12/21). İşte bu hanım, Züleyhâdır.
Yusuf'u ilk gördüğünden itibaren, onun güzelliğinden
etkilenerek ona aşık oldu. Yusuf'a çeşitli tekliflerde
bulundu fakat Yusuf onun tekliflerini her seferinde reddetti. Ancak Züleyhâ
teklifinde ısrar ederek ona zorla sahip olmak istedi. Yusuf ondan
kurtulmak için kapıya doğru koşarken, kapıda efendisi
ile karşılaştı. O zaman Züleyhâ, Yusuf'un kendisine
sataştığını söyledi. Fakat Yusuf'un gömleği
arkadan yırtıldığı için, onun suçsuzluğu
ve Züleyhâ'nın suçlu olduğu ortaya çıktı.

Kadınlar arasında Züleyhâ için dedikodular
çıkınca, o kadınlara bir ziyâfet vererek Yusuf u bir
münasebetle onlara göstermiştir. Kadınlar Yusuf'un bu güzelliği
karşısında ona bakakalmışlar ve ellerindeki meyve
yerine, parmaklarını kesmişlerdir. Ondan sonra da Züleyha'ya
hak vermişlerdir (bk. Yuşuf, 12/1-111).

Bazı rivâyetlere göre, Züleyhâ'nın
kocası vefât ettikten sonra Allah'ın irâdesi ile eski güzelliğini
kazanmış ve Yusuf (a.s) ile evlenmiştir. Yusuf (a.s) ile
evlendiği zaman, bakire olduğu
anlaşılmıştır (Elmalılı Hamdi
Yazır, Hak Dini Kur'ân Dili, İstanbul 1971, IV, 2879).

Fakat bu rivâyetin ciddi bir temeli, dayanağı
yoktur. Bu rivâyet, daha çok edebî hikâye türlerine uymakta ve
dayanmaktadır. Aslına bakıldığı zaman, Züleyhâ
iyi bir izlenim bırakmamıştır. Kur'ân'daki
âyetlerden anlaşıldığına göre, Züleyhâ, Yusuf
(a.s)'ı yoldan çıkarmak için her türlü şeytanî yola baş
vurmuştur. Onu, Allah yolundan, doğruluktan, haktan
saptırmak için uğraşmıştır. Bunun için
yalan söylediği ve çeşitli hilelere baş vurduğu
âyet ile sabittir. Bir peygamberin böyle bir hanımla evlenmesi,
onun izzetini zedeler. Yusuf (a.s)'ın onunla evlenmesi, şu meâldeki
âyete de ters düşmektedir:

"Kötü karakterli kadınlar öyle erkeklere,
kötü karakterli erkekler öyle kadınlara. Temiz karakterli
kadınlar, öyle erkeklere ve temiz karakterli erkekler öyle kadınlara..."(en-Nur,
24/26).

Buna göre doğru olanı, Yusuf (a.s)'ın
neticede Züleyhâ ile evlenmemiş olmasıdır (Mevdûdî,
Tefhîmu'l-Kur'ân, İstanbul 1991, II, 448 vd).

Hz. Muhammed (s.a.s)'in hadislerinde, Züleyhâ hakkında
bilgiye rastlanmamaktadır. Ancak bir seferinde Rasûlüllah (s.a.s)
ondan "Yusuf'un arkadaşı" diye bahsetmiştir
(ez-Zebîdi, Sahihi Buhârî Muhtasarı Tecvidi Sarih Tercemesi, trc.
Ahmed Naim, İstanbul 1972, II, 663).

Züleyhâ, Kur'ân'ın ibret için sunduğu
Yusuf (a.s)'ın kıssasında yer aldığına göre,
onun hakkında bilgi veren âyetlerde hikmetler vardır.
İnsanların Züleyhâ hakkındaki bu bilgilerden çeşitli
dersleri almaları gerekir.

Nureddin TURGAY


Konular