Şamil | Kategoriler | Konular

Yüsr (kolaylık)

YÜSR (KOLAYLIK)

Allah Teâlâ, denemek için yarattığı
insanoğlunun dünya imtihanında başarılı
olması için ona pek çok kolaylıklar tanımış,
sırtına taşıyamayacağı, altından
kalkamayacağı ağır yükler yüklememiştir (Bakara,
286). Dünyaya rahat bir şekilde gelebilmesi için doğum yolunun
kolaylaştırılması (rahmin açılıp doğum
kanalının genişletilmesi) (Abese, 20), bunlardan ilkidir.
Zayıf bir yapıda yaratılan insana ilahî rahmetin gereği
olarak sunulan kolaylıklar, onun daha iyi bir kul olabilmesini
sağlamak içindir; Allah'ın muradı, insanlara zorluk çıkarmak
değil, kolaylık göstermektedir (el-Bakara, 52/185).

İnsan yapısına en uygun bir din olan
İslâm'ın bu özelliği Hz. Peygamber tarafından şöyle
dile getirilmektedir: "Şüphesiz ki bu din, kolaylıktır.
Her kim, (kolay olan) bu dini zorlaştırırsa, altında
kalır. Onun için orta bir yol tutun ve dini takribî bir surette
tatbik edin" (Buhârî, İman, 29). Allah insanların,
kendilerinden istenmeyen sorumlulukların (zorlukların), ibadet
niyetiyle de olsa altına girmemelerini istemekte ve buna
Hıristiyanlıktaki ruhbanlığı örnek vermektedir (Hadid
57/27). Peygamberimiz de, devam ettiremeyecekleri sıklık ve
zorluktaki nafile ibadetlere başlamamaları için ashabını
uyarmış, güçlerinin yeteceği kolaylıkta onlara
başlayıp devam ettirmelerini tavsiye etmiştir. İnce
eleyip sık dokuyarak gereğinden fazla zorlaştırma,
özemecilik düşünceleri de Hz. Peygamber tarafından
yasaklanmış ve böyle yapanların helak olacağı
bildirmiştir (Müslim, İlim, 7).

Dinde kolaylık demek, dinin emir ve
yasaklarında hiç bir zorluk olmayacağı anlamına
gelmez. Bir dereceye kadar zorluk ve zorlanma, imtihanın
yapısında vardır. Din imtihan için vaz' edildiğine göre,
onda da bazı zorlukların bulunması tabiîdir. Fakat bu
zorluklar hiç bir zaman insanın başaramayacağı
derecede değildir. Ondan istenen, dindeki makul bu zorluklara
katlanmak, ibadet kasdıyla da olsa ilave zorluklar çıkarmamak
ve dinin kolaylaştırdığım
zorlaştırmamaktadır. Hiç bir kimsenin buna yetkisi yoktur.

Dini insanlara öğretirken
kolaylaştırmak, sevdirmek, Hz. Peygamber'in emri;
zorlaştırmak ve nefret ettirmek ise yasağıdır.

Allah Teâlâ bazı zorluklar anında
ibadetlerin yapılmasını daha da
kolaylaştırmıştır. Meselâ, yolcu veya hasta
olanların oruçlarını daha sonra kaza etmeleri, su
bulamayanların teyemmüm etmeleri, ayakta namaz kılamayanların
oturarak, oturarak kılamayanların yatarak, bunu da
yapamayanların işaretle namaz kılabilmeleri bunlardan
bazılarıdır. Halk arasında "dinin
kurallarına uymak zordur, dinî davranışlar, ibadetler ne
kadar zor olursa, o kadar makbuldür...? gibi yanlış kanaatlar
vardır. Allah ve Rasûlü ısrarla dindeki kolaylıkları
dile getirdiği halde, bu tür kanaatlar, pek çok kişiyi dinden
uzaklaştırmaktadır. Bu kolaylıkları şöyle sıralayabiliriz:

Öğüt olsun diye geçmiş ümmetlerin kıssaları
anlatılarak Kur'ân'ın anlaşılmasının
kolaylaştırılması (el-Kamer, 54/17, 22, 32, 40);
Ümmet-i Muhammed'in daha kolay anlaması için, Hz. Peygamber'in
diliyle Kur'ân'ı kolaylaştırması (Meryem, 19/97;
Duhan, 44/58); görevini yerine getirebilmesi için Allah'ın
Peygamberine kolaylık göstermesi (A'lâ, 87/8); iyi ve müttakilerin
işini Allah'ın kolaylaştırması, kötülerinkini
zorlaştırması (Leyl, 92/7-10; Talak, 65/4); "Ya Rabbi
işimi kolaylaştır" duasının insana tavsiye
edilmesi (Nûr, 24/24); namazda kolayımıza gelen âyetleri
okuyabilmemiz (Müzemmil, 73/20); hacda kolayımıza gelen hedy
kurbanı kesmemiz (el-Bakara, 2/196); Allah'ın insana her
zorluktan sonra bir kolaylık vereceği (et-Talak, 67/7;
İnşirah, 94/5-6); mahşerde ameli iyi olanların kolay,
kötü olanları zor bir hesaba çekileceği (İnşikak,
84/8); ödeme güçlüğü çeken borçluya kolaylık gösterme
tavsiyesi (el-Bakara, 2/280).

Hz. Peygamber de; "Dininizin en hayırlı
ameli, kolay olanıdır" demiş ve Hz. Âişe'nin
belirttiğine göre, günah olmamak şartıyla iki şeyden
birini tercihte muhayyer bırakıldığında, daima,
kolay olanı tercih etmiştir. Bundan dolayıdır ki,
İslâm hukukunda, kolayı tercih (el-amel bil-eyser) külli bir
kaide olarak kabul edilmiştir. Ey Rabbîm! İşimi
kolaylaştır, zorlaştırma ve hayırla sonuçlandır"
(Rabbi yessir...) duası da, dindeki kolaylığı çok
güzel bir şekilde dile getirmektedir.

Akif KÖTEN


Konular