Şamil | Kategoriler | Konular

Vahiy katipleri

VAHİY KÂTİPLERİ

Rasûlüllah (s.a.s)'e vahyedilen âyetleri yazanlar,
kaydedenler.

Hz. Muhammed (s.a.s) İslâm'ın ilk günlerinden
itibaren vahiy kâtipleri ittihâz etmiş, inen âyetleri onlara yazdırmıştı.
Tefsir usulü kaynaklarında verilen bilgilere göre, Kur'ân'ın
bir arada toplanması üç merhalede gerçekleşmiştir. Kur'ân
Hz. Muhammed (s.a.s)'in zamanında yazılmış, Hz. Ebu
Bekir'in zamanında bir araya toplanmış ve Hz. Osman'ın
zamanında da, kitap haline getirilerek çoğaltılmıştır.
Zeyd b. Sabit, Kur'ân'ı Hz. Muhammed (s.a.s)'in zamanında
yazı ile kaydettiklerini haber vermiştir (ez-Zerkeşî
el-Burhân fi Ulumi'l-Kur'ân, Mısır 1972, I, 235).

Hz. Muhammed (s.a.s) ümmî (okuma yazması olmayan)
bir peygamber olduğu için, kendisine inen âyetleri okuma yazması
olan sahabeye yazdırmış ve vahyi yazan bu kâtiplerin sayısı
kırka kadar varmıştır. Mekke'de ilk vahiy kâtipliğini
Abdullah b. Sa'd b. Ebi Sarh, Medine de ise, Ubey b. Ka'b
yapmıştır. Ondan sonra Zeyd b. Sabit bu görevi devamlı
sürdürmüştür.

Rasûlüllah (s.a.s)'in vahiy kâtipliğini yapan
diğer bazı kişiler de şunlardır: Ebu Bekir, Ömer
b. el-Hattab, Ali b. Ebi Talib, Osman b. Affan, Amr b. el-As, Muaviye,
Şurahbil b. Hasene, Muğire b. Şu'be, Muaz b. Cebel, Hanzele
b. er-Rebi', Cehm b. es-Salt, Huseyn en-Nemerî, Zubeyr b. el-Avvâm, Amir
b. Fuheyre, Ebân b. Said, Abdulah b. Erkâm, Said b. Kays, Abdullah b.
Zeyd, Halid b. Velid, Alâ b. el-Hadremî, Abdullah b. Revâha, Huzeyfe b.
el-Yemân, Muhammed b. el-Mesmele vs. (İbn Hacer el-Askalanî,
Fethu'l-Barî bi Şerhi Sahihi'i-Buharî, Bulak 1300, IX,18; Ahmed b.
Ebi Ya kub, Tarihu Ya'kûbî, Necef,1385, II, 64).

Hz. Muhammed (s.a.s) nâzil olan Kur'ân'ı vahiy kâtiplerine
yazdırarak muhafazasını sağlamıştır.
Aynı zamanda Kur'an, ezber yolu ile de muhafaza edilmiştir. Hz.
Muhammed (s.a.s) her sene ramazan ayında yazı ve ezber yolu ile
tesbit edilen Kur'ân'ı Cebrâil (a.s)'a arzederdi. Bu hususla ilgili
olan bazı rivâyetler şöyledir:

"Cibril her sene peygamberle karşılıklı
olarak Kur'ân'ı birbirlerine arzederlerdi. Son senesinde ise, bu arz
işi iki defa vaki olmuştur" (Buharî, Fedâilu'l-Kur'ân,
7).

"Rasûlüllah (s.a.s) her sene ramazan ayında
Kur'ân'ı Cibril (a.sa)'a arzederdi" (Ahmed b. Hanbel, I, 231,
276).

Vahiy kâtipleri, Yüce Allah tarafından Hz.
Muhammed (s.a.s)'e indirilen âyetleri bez parçaları, enli kürek
kemikleri, deve kaburga kemikleri, hurma dalları, ince beyaz
taşlar ve hayvan derisi gibi şeylerin üzerine yazıyorlardı
(Ahmed Emin, Fecru'l-İslâm, Mısır 1955,166). Kur'ân'da bu
hususta şöyle bir işâret vardır.

"Tur dağına ve işlenmiş ince
deri üzerine yazılmış kitaba yemin ederim" (et-Tur,
52/1, 2, 3). Zeyd b. Sabit de: "Biz Kur'ân'ı. Rasûlüllah (s.a.s)'ın
yanında bez parçaları üzerine yazdık" (Ahmed b.
Hanbel, V, 185) demiştir.

Nureddin TURGAY


Konular