Şamil | Kategoriler | Konular

Musahere

MUSAHERE

Sıhrî hısımlık, evlenme yoluyla
meydana gelen akrabalık; kadının kan
hısımlarıyla koca arasında kurulan akrabalık.

"Sıhr" kelimesi sözlükte
"damat" ve "enişte" anlamlarına gelmektedir.
Buna göre, bir kimse kızının veya kızkardeşinin
evlenmesiyle kayınpeder ve kayınbirader olarak o kişinin
sıhrî hısmı olur.

Musahere; kan bağından değil, akidten
doğan bir hısımlık şeklidir. Karı kocadan
birinin kan hısımları diğerinin aynı derecede
sıhrî hısmı olur. Mesela bir kimse ile kocasının
ana babası, erkek ve kızkardeşleri arasındaki
hısımlık sıhrî hısımlıktır. Buna
karşılık karı koca arasında
hısımlık ilişkisi yoktur. Aynı şekilde
karı kocanın hısımları arasında da bir
ilişki yoktur. Mesela kocanın babası ile
karısının babası arasında hısımlık
ilişkisi yoktur.

"Haten" (damad) kökünden gelen
"muhâtene" de "musahere" ile eşanlamlıdır.
"Aliyyun hatenu Rasûlillah: Ali Allah Resûlünün damadıdır."
Bu kelime kayınpeder anlamında da kullanılır.
"Ebu Bekr ve Ömer hatenâ Rasûlillah: Ebu Bekir ve Ömer
Rasûlüllah'ın kayınpederleridir" denilmiştir
(el-Mutarrızî, el-Muğarrib, 138).

Kur'an'da "neseb" ve "sıhr"
kelimeleri Furkân sûresinin 54. ayetinde, birlikte geçmektedir: "O
sudan bir insan yaratıp onu neseb ve sıhriyet
akrabalıklarına dönüştüren O'dur. Rabbinin her şeye
gücü yeter. "

Allah insanları bir erkek ve bir dişiden
yaratarak aralarına sevgi ve acıma duygusunu
yerleştirmiş; evliliği neslin devamı, insanların
birbirleriyle münasebeti ve akrabalık ilişkileri kurması için
bir vasıta kılmıştır. Şüphesiz bu Allah'ın
insanlar üzerine bir nimeti ve ihsanıdır: "Ey insanlar!
Sizi bir tek nefisten yaratan ve ondan da eşini yaratan ve ikisinden
birçok erkek ve kadınlar üreten Rabbinizden sakının.
Adını kullanarak birbirinizden dilekte bulunduğunuz
Allah'tan ve akrabalık haklarına riayetsizlikten de
sakının. Şüphesiz Allah sizin üzerinizde
gözetleyicidir" (en-Nisa, 4/1).

İslâm dini akraba ilişkilerine çok önem
vermiş, akraba ile ilgiyi kesmeyi (kat-rahm) büyük günah saymış,
sıla-ı rahmi, akraba ziyaretini farz
kılmıştır. Bu konu ile ilgili ahlâkî tavsiyeler, fıkhî
hükümler Kur'an ve Sünnette geniş olarak yer almaktadır.

İslâm hukukunda hısımlık üç kısma
ayrılır:

1. Neseb (soy, kan) hısımlığı
(karâbet-i nesebiye).

2. Sıhrî hısımlık (karâet-i sıhriye,
musaheret).

3. Süt hısımlığı.

Bu üç grup akrabalıkta evlenme engeli
teşkil eder (en-Nisa 4/23. Ayrıca bk. Muharremât).

Sıhriyet sebebiyle evlenilmesi yasak olanlar
(hurmet-i musâhere) dört sınıftır:

1. Babanın eşi: Üvey anne, 2. Oğlun
eşi: Gelin, 3. Eşin annesi: Kayınvâlide, 4. Eşin
kızı: Kocanın kendisiyle zifafa girdiği eşinin
kızı, yani kendisinin üvey kızı, (en-Nisa 4/23).

Bu dört grup sıhrî hısımla evlenmek
ebedî olarak haramdır.

İki kızkardeşle aynı anda evlenmek
de sıhrî civar hısımlığına girer ve buna göre
baldız da geçici olarak haramdır. Yani bunlardan biri ile
evlilik her suretle olursa olsun yani ölüm veya talakla sona erdiği
takdirde diğeri ile evlenmek mümkündür.

Sıhrî hısımlıktan dolayı
evlenme yasağının birçok hikmet ve faydası
vardır: Bilindiği gibi İslâm hukukunda kendileriyle
evlenmek haram olan yakın akraba (mahrem)'nın bir arada
bulunmaları yasak değildir. Böyle bir yasaklığın
bulunmaması, akrabaların birbirlerine cinsî ve şehevî
duygularla değil, saygı ve şefkat duygularıyla
yakın olmalarının bir sonucudur. "Mahrem"
kelimesinin anlamı da esasen "hürmet edilen"dir. Akraba
arasındaki bu hürmet duygusu doğuştan gelen (fıtrî)
bir his, İslâmî terbiyenin geliştirdiği bir ahlâk ve
ilâhî bir kanundur. Sıhrî hısımlar arasındaki
evlenme yasağı hükmü kadının ve erkeğin
maslahatına olan bir hükümdür. Çünkü kadının
yanına kocasının babasıyla oğulları,
erkeğin yanına da karısının annesi ve
kızları giremeyecek olsalar kadın evinde hapsedilmiş
olur. Akrabalığın gerektirdiği zarurî münâsebetler
kesilerek karı kocanın aleyhine bir durum ortaya çıkmış
olur (Ö.N.Bilmen, Hukuk-ı İslâmiye ve Istılâhat-ı
Fıkhiyye Kamusu, II, 99).

Sıhriyetin evlenme engeli olmasıyla ilgili
bazı hükümler şöyledir:

- Sıhriyet dolayısıyla haram olan
kadınlar neseb yönünden haram oldukları gibi süt yönünden
de haram olurlar. Meselâ bir erkek için karısının neseb yönünden
annesiyle ve kızıyla evlenmek caiz olmadığı gibi,
karısının süt annesiyle ve süt kızıyla evlenmek
de caiz değildir (Ö.N.Bilmen, a.g.e., II, 99).

- Sıhriyet sebebiyle haramlık cima yapmakla
sabit olduğu gibi, dokunmak, öpmek ve şehvetle ferce bakmakla
da sabit olur.

- Bir kimse bir kadınla zina etse, o
kadının anası, anasının anası... ve
kızı, kızının kızı o adama haram olur.
Yine zina olunan kadında zina eden erkeğin babasına,
babasının babasına... oğluna, oğlunun
oğluna... haram olur.

Şafiî mezhebine göre zina sıhrî hısımlıktan
dolayı evlenme yasağı doğurmaz (Fetâvây-ı
Hindiyye II, 278 A.Akgündüz, Türk Hukuk Tarihi, II, 72).

Halit ÜNAL


Konular