Şamil | Kategoriler | Konular

Miladi takvim

MİLADÎ TAKVİM

Hz. İsa'nın doğumunu tarih
başlangıcı ve dünyanın güneş etrafındaki dönüş
süresi olan 365 gün 6 saatlik zamanı yıl olarak kabul eden
takvim.

Dönencel yıl müddeti 365, 2425 gün üzerine
kurulmuş olan bu takvimde, bir yıl uygulamada yaklaşık
365 gün 6 saat alınmak suretiyte, kalan 6 saatlik fark her dört yılda
bir 24 saate çevrilerek bu bir günlük süre, normal şartlarda
yirmi sekiz gün süren Şubat ayına ilâve edilmiş ve böylece
her dört yılda bir Şubat ayının yirmi dokuz gün
sürdüğü kabul edilmiştir. Bu tür yıllara da "fazlalık
yıl" veya "artık yıl" ismi verilmiştir.

Milâdi takvimin ilk şekli olan Jülyen takvimi,
M.Ö. 46 yılında Roma'nın kuruluşunun 708. yıldönümünde,
İskenderiyede yaşayan astronomi bilgini Sosigenes'in tavsiyesi
üzerine Roma İmparatoru Julies Cesar tarafından
yapılmıştır. Julies Cesar tarafından gerçekleştirilen
bu takvim reformu sırasında Roma'da günlerin sayılması
konusunda düzensizlik görülmüş; buna da rahip ve papazların
bazı çıkar hesapları yüzünden tarihleri istedikleri
şekilde değiştirmeleri sebep olmuştur. Bu düzensizliğin
giderilmesi amacıyla Julies Cesar yılbaşı gününü 1
Mart'tan 1 Ocak tarihine çevirmiş, yıl bir defaya mahsus olmak
üzere 445 gün'e çıkarılarak düzensizlik ortadan kaldırılmıştır.
Böylece M.Ö. 46 yılının 1 Ocağında Jülyen
takvimi yürürlüğe girmiş olmasına rağmen uygulama
çözüm getirmemiştir.

Dört yılda bir gün eklemekle takvim yine kesin
bir şekilde düzeltilmiş olmuyor, bu hesaplamaya göre arada
yine 1000 yılda 7,5 günlük bir fark kalıyordu. Bir yılda
0,007784 yıllık fark, başlangıçta önemsiz gibi
görünüyorsa da zaman geçtikçe fazlalaşacağından, ban
yanlışlıkların ortaya çıkmasına sebep
olabilirdi. Gerçekten de, bu takvimin,1500 yıl
kullanıldıktan sonra, güneş yılından 10 gün
geri kaldığı anlaşılmıştır. Tarih,
21 Mart olması gerekirken eldeki takvimde 11 Mart görfinmekteydi.

Papa XIII. Gregorius'un 1582 yılında Jülyen
takviminde görülen düzensizliğin giderilmesi amacıyla
yaptığı çalışmalar sonunda toplanan Ruhâni
meclis, her dört yüz yılda üç artık yılın
atılarak bu farkın giderilmesini sağladı. Buna göre
dörtyüzün katları olan bin altıyüz, ikibin, ikibin dört
yüz yılları artık yıl olarak düşünülemez. Bu
da Greğorius takvimi reformunun son özelliğini meydana getirir.
Yine bu takvim çerçevesinde MS. 325 yılında takvimin
başlıca kurallarını belirleyen İznik Konsülü,
Güneş Çevriminin esas alınarak mevsimlerin güneş
çevrimine yerleştirilmesine karar vermiştir. İznik Konsülünün
toplanmasından, 1582 yılına kadar ki fark olan 1257
yılda bu farkın on güne ulaştığı
anlaşılmış, o günkü takvim gününe on gün eklenmiştir.
Böylece Roma'da 4 Ekim 1582 Perşembe gününü doğrudan
doğruya IS Ekim Cuma gününe bağlama kararı
alınmıştır. Bu sayede hafta içinde günlerin sırası
da değişmemiş oluyordu. İşte bu değişme
ve toplantıyı (İznik Konsülü) düzenleyen Papanın
ismine atfen, bu takvime Gregorien (milâdî) Takvimi denir. Gregorien
Takvimi Fransa'da 1582 yılında kabul edilerek, 9 Aralık
1582'den hemen 20 Aralığa geçilmiştir. İngiltere 1752
yılının 3 Eylül günü kabul ettiği bu takvimle
doğrudan 14 Eylül gününe geçmiştir.

Gregorien takviminde yılbaşının 1
Ocak tarihi olarak kabul edilmesi 1752 yılında gerçekleşti.
O tarihe kadar 24 Aralık ile 1 Ocak tarihlere çiftyıl adı
verilmekteydi.

On iki aydan oluşan miladi yılın
aylarının isimleri ve bu ayların süreleri şöyledir:
Ocak 31; Şubat 28, 29; Mart 31; Nisan 30; Mayıs 31; Haziran 30;
Temmuz 31; Ağustos 31; Eylül 30; Ekim 31; Kasım 30; Aralık
31. Ayrıca her yıl ilkbahar, yaz, sonbahar, kış olmak
üzere dört mevsime ayrılmıştır. Yıl, her biri
kavuşum ayının dörtte birine tekabül eden elli iki
haftaya bölünmüştür.

Milâdî yılı Hicrî yıla çevirmek
için önce eldeki milâdî tarihten 622sayısı çıkarılır;
kalan sayı 33'e bölünür; bölüm, kalan sayıya eklenir: Hicri
yıl = (Milâdi yıl-622) x 31 Bir hicri yılı milâdi yıla
çevirmek için ise şu formül uygulanır:

Miladi yılı = Hicri yılı x 33 + 622

Her ne kadar miladi takvim Hz. İsa'nın
doğum gününü 1 Ocak (başlangıç) olarak kabul ediyorsa
da bunun kesin olmadığı bilinmektedir.

Türkiye'de Miladi Takvimi İlk olarak Osmanlı
devletinde İttihat ve Terakki partisi zamanında Takvim-i Garbi
ismiyle 1917'de yürürlüğe konan Hıristiyan takvimi,
Cumhuriyetin kurulmasıyla gerçekleştirilen köklü devrimler sırasında
resmen kabul edilmiştir. 26 Aralık 1925 tarih ve 698
sayılı "Takvimde Tarih Mebdeinin Tebdili"
hakkındaki kanunla, Hicri 1342 Ocak ayının ilk günü 1
Ocak 1926 olarak değiştirilmiş ve bu tarihten itibaren yeni
takvim yürürlüğe girmiştir. T.B.M.M. tutanaklarında
kanun şu şekilde resmilik kazanmıştır:

Kanun No: 698. Kabul tarihi: 26.12.1925. Madde 1. Türkiye
Cumhuriyeti dahilinde resmi devlet takviminde tarih başlangıcı
olarak uluslararası takvim (milâdî Gregorien) başlangıç
kabul edilmiştir.

Madde 2. 1341 senesi Kânûn-i evvelinin otuz birinci
gününü takip eden gün,1926 senesi Kânûn-i sânîsinin birinci
günüdür.

Madde 3. Hicrî Kamerî takvim öteden beri olduğu
üzere özel hallerde kullanılır. Hicrî Kamerî ayların
başlangıcını rasathane resmen tesbit eder.

Madde 4. İşbu kanun neşri tarihinde
muteberdir.

Madde 5. İşbu kanunun ahkâmını
icraya İcra Vekilleri Hey'eti memurdur T.B.M.M. Kanunlar Dergisi, c.1
V, Atatürk İnkılâbı, Kültür Bak. Yay. Ankara 1984, s.
497).

"1927 yılından itibaren Türkiye
müslümanları ve hristiyanlar halkı ilk kez ortak bir yıl
hesabı kullanmaya başladılar. Aynı şekilde, yine
ilk kez, birçok Türk, Avrupa âdetlerine uyarak yılbaşlarında
birbirlerine iyi dileklerini ilettiler" (bk. Paul
Geııtizon, Mustafa Kemal ve Uyanan Doğıı, çev.
Fethi Ülkü, Kültür Bakanlığı yayınları,
Ankara 1983. s. 145. Gotthard Jaschke, Yeni Türkiye'de
İslamlık, Türkçesi, Hayrullah Örs, Ankara, 1972. s. 29-30).

Cumhuriyet devrimlerinden sadece birisi olan milâdi
takvimin kabulüyle Türkiye müslümanlarının bin
yıllık islamî geçmişleriyle aralarına engeller
konulmuş ve bundan böyle hristiyan Noel baba kültürü halk arasında
yaygınlık kazanarak batılılaşma resmî devlet
politikası halini almıştır. Hafta tatilleri pazar gününe
alınmış,1935 yılında ise Yahudilerin hafta
tatilleri olan cumartesi günleri yarım gün tatil edilmiş, 1974
yılında cumartesi tatili tam güne çıkarılmıştır.
Ancak Müslümanların tatili olan cuma günleri için aynı durum
söz konusu olmamıştır (Geniş bilgi için bk. Noel ve
Hicri takvim md.).

Naci YENGIN


Konular