Şamil | Kategoriler | Konular

Mescid-i haram

MESCİD-İ HARÂM

El-Mescidü'l-Haram, Mekke'de Kâbe'nin bulunduğu
alandaki camiin adıdır. Hürmet ve saygı gösterilmesi
gereken mescit anlamında bu ad verilmiştir. Yeryüzünde inşa
edilen ilk mescit ve müslümanların kıblesidir. Buraya Mescid-i
Haram denildiği gibi, Harem-i Şerif de denir. Açık bir
alan üzerinde bulunan Kâbe, Makam-ı İbrahim ve zemzem kuyusu
bu mescidin birer parçasıdır:

Mescid-i Haram'ın, kuzey-batı duvarı 164
m., güney-doğu duvarı 166 m., kuzey-doğu duvarı 108
m., güneybatı duvarı 109 m. dir. Mescid-i Haram'ın bu dört
duvarında 19 kapı, çevresinde 92 kubbe ve 7 minare vardır.
Hz. Ömer zamanına kadar ihata duvarı yoktu. Ondan sonra duvar
örüldü ve tarih boyunca bir takım tamir, yenileme, genişletme
çalışmaları yapıldı.

Benu Şeybe kapısının kemeri ile Kâbe
arasında küçük kubbeli bir yapı vardır. Kâbe yapılırken
Hz. İbrahim'in iskele olarak kullandığı taş
buradadır. Taş üzerine çıkan Hz. İbrahim'ın
ayak izleri görülmektedir.

Kâbe'nin kuzey-batı duvarının
karşısında mermerden yapılmış yarım
daire şeklinde bir duvar vardır. Hilâl'i de andıran bu
duvarla çevrili alana "el-Hatim" veya "el-Hicr" denmiştir.

Tavafın yerine getirildiği mermer döşemeye
"metaf" denilmektedir.

"Metaf": Tavaf edilen yer, tavaf edilirken dönülen
alan demektir (bk. "Metâf" mad.).

Zemzem'in çıktığı yer, Hâceru'l-Esved'in
karşısında Kâbe'nin 20 m. kadar doğusundadır.
Zemzem, İbranice bir kelime olup, "dur-dur" anlamına
gelir.

Mescid-i Haram terkibi Kur'an-ı Kerim'in çeşitli
ayetlerinde geçer.

Bazı ayetlerde, müşriklerin, halkın
Mescid-i Harama girmesini engellemelerinin büyük günah olduğu
belirtilir: Allah yolundan alıkoymak, O'nu inkâr etmek, insanları
Mescid-i Haram'dan menetmek ve oranın halkını yerinden çıkarmak,
Allah katında daha büyük bir günahtır" (el-Bakara,
2/217); "... Sizi, Mescid-i Haram'dan menettiği için bir kavme
olan kininiz, sakın sizi, onlara karşı tecavüze
sevketmesin" (el-Mâide, 5/2).

İslâm'ın ilk yıllarında
ibadetlerde kıble Kudüs'teki Mescid-i Aksâ iken, Hicretten sonra
onaltıncı ayda, kıble Mekke'deki Mescid-i Haram'a çevrilmiştir.
Kur'an-ı Kerim'de bu değişiklik şöyle açıklanır:
"Her nereye çıkıp gidersen git, yüzünü Mescid-i Haram
tarafına çevir. Bu elbette, Rabbinden gelen bir gerçektir. Allah,
yaptıklarınızdan habersiz değildir" (el-Bakara,
2/149, kış. 2/150); "Yüzünü göğe çevirip durduğunu
görüyoruz. Seni, sevdiğin kıbleye mutlaka çevireceğiz.
Hemen yüzünü Mescid-i Haram tarafına çevir. Ey müminler. Siz de
nerede olursanız olun, yüzünüzü onun tarafına çevirin"
(el-Bakara, 2/144).

Diğer yandan saldırı olmadıkça
Mescid-i Haram çevresinde savaş yapılması
yasaklanmıştır. Mescid-i Haram'ın yanında onlar,
sizinle savaşmadıkça siz de onlarla savaşmayın.
Eğer orada sizinle savaşırlarsa onları öldürün.
İşte kâfirlerin cezası böyledir" (el-Bakara, 2/191).

Mescid-i Haram, önceleri Kâbe'nin çevresinde tavaf
edenlere ayrılmış bir alandan ibaretti. Asr-ı Saadette
ve Ebu Bekir (r.a)'ın halifeliği döneminde mescidin çevresinde
duvar yoktu. Etrafı evlerle çevrili idi. Zamanla hacıların
kalabalıklaşması ve sıkışıklık
meydana gelmesi üzerine kenardaki evler satın alınıp
yıktırılmış ve çevresine duvar çekilmiştir.
Mescid, Emevîler, Abbasîler, Osmanlılar, Suudlular zamanında
çeşitli tamirler görmüş ve değişikliklere
uğramıştır. Şimdiki haliyle Kâbe'ye yakın
olan kısmın üzeri açık, dış
kısımların üzeri kapalıdır. Kapalı bölüm
sa'y mahallini de içine alacak şekilde genişletilmiştir (Kamil
Miras, Tecrîd-i Sarih Tercemesi, X, 57, VI, 50).

Mescid-i Haram, yeryüzündeki mescitlerin en
faziletlisidir. Burada kılınan bir namaz başka mescitlerde
kılınan yüz bin namazdan daha efdaldir. Bir hadis-i
şerifte; "Mescidimde kılınan bir namaz, Mescid-i Haram
hariç, başka mescidlerde kılınan bin namazdan efdaldir.
Mescid-i Haramda kılınan bir namaz da diğer mescidlerde
kılınan yüz bin namazdan efdaldir" (İbn Mâce, H. No:
1406) buyrulmuştur. Fazilet bakımından Mescid-i Haram'dan
sonra Mescid-i Nebi, ondan sonra da Mescid-i Aksa gelir. Bir başka
hadis-i şerifte de şöyle buyurulur: "(Fazla sevab umarak)
yalnız şu üç mescide gitmek üzere yolculuk yapılabilir.
Mescid-i Haram, Mescid-i Nebi ve Mescid-i Aksâ" (Buhâri, Mescidu,
Mekke, 1; bk. "Kâbe", "Mescid-i Aksâ" maddeleri).

Şamil İA


Konular