Şamil | Kategoriler | Konular
Lase
LÂŞE
Leş, enkaz, murdar, ölmüş hayvan; kesim
yapılmaksızın ölen veya İslâmi usule uygun olarak
kesilmemiş bulunan ölü hayvan anlamında bir İslâm hukuku
terimi. Terim, sadece akıcı kanı olan hayvanları
kapsamına alır.
Lâşe veya meyte iki kısma ayrılır.
Birincisi aslında yenilmesi haram olan domuz, köpek, yırtıcı
hayvanlar ve benzerinin etleridir. İkincisi de aslında yenilmesi
helâl olduğu halde, sonradan meydana gelen bir sebeple yenilmesi
haram olan hayvan etleridir. Yenilmesi helâl olan bir hayvanın eti
bazı sebeplerle haram hale gelir. Hayvan, Allah'tan
başkasının adına meselâ put, fal okları, türbe
ve benzeri şeyler adına kesilir, kesilirken "Besmele"
kasten terk edilirse; hayvan, bir yerde düşmek, bir başka
hayvanla vuruşmak, veya elektrik şoku yoluyla ölür yada
öldürülürse veyahut İslâmî bir terim olarak "tezkiye"
denilen şer'î usulle kesilerek kanının
akıtılması dışında herhangi bir surette
ölürse lâşe sayılır ve yenilmesi haramdır.
Akmış kan da lâşe hükmündedir ve yenilmesi haramdır
(el-En'âm, 6/145).
Lâşe manasına "meyne" Kur'an'da dört
yerde geçer: (el-Bakara 2/173, el-Mâide, 5/3, el-En'am 6/145, en-Nahl,
16/115). Bunlardan Maide sûresinde konu tafsilatıyla
anlatılmaktadır: "Ölü (meyte) kan, domuz eti Allahtan başkası
adına boğazlanan (henüz canı üzerindeyken yetişip)
kestikleriniz müstesna olmak üzere boğulmuş, vurulmuş,
yukardan yuvarlanmış, süsülmüş, canavar
yırtmış olupta ölenler, dikili taşlar üzerine (onlar
adına) boğazlan hayvanlar ve fal oklarıyla kısmet
aramanız üzerinize haram kılınmıştır. Bütün
bunlar yoldan çıkıştır...
Ayetten de anlaşıldığı gibi,
herhangi bir suretle yaralanan hayvana ölmeden önce yetişilir ve
boğazlanırsa hayvan tezkiye edilmiş ve yenilmesi helâl
olmuş olur. Besmele ile atılan merminin öldürdüğü, av
lâşe sayılmayıp yenilmesi helâldir.
Lâşenin etini yemek haramsa da, zarûret halinde,
yani açlıktan ölmemek için aşırılığa kaçmamak
şartıyla yemeye ayetle ruhsat verilmiştir (bk. En-Nahl,
16/115). Böyle bir durumda yemeyip ölümü tercih ederse Allah nezdinde
sorumlu olur. Domuz dışında diğer hayvanların -lâşe
de olsa- tabaklanmak suretiyle derilerinden, yün, kıl, tüy, boynuz
ve kemiklerinden kullanmak suretiyle istifade mümkündür (el-Mavsili,
el-İhtiyar li Talili'l-Muhtar, İstanbul 1980, I, 16). Domuzun hiçbir
yeri hiç bir suretle temizlenmez. Çünkü ayetlerde pis olduğu
özellikle zikredilen ve fakihlerce tümüyle herşeyi necaset
sayılan bir hayvandır ve bu hayvanın etinin tespit
edilmiş pek çok tıbbî zararları da vardır.
Habil NAZLIGÜL