Şamil | Kategoriler | Konular

Gayr-ı menkul

GAYR-İ MENKUL

Taşınmaz mallar. Akar denilen konut, dükkan,
arsa, işyeri ve benzeri, başka yere taşınması mümkün
olmayan mallar. Arsa üzerindeki binalar, ağaçlar da o arsaya tabi
olacaklarından, onlar da gayr-i menkul sayılırlar.

"Akar" da fıkıh ilminde gayr-i
menkul demektir. Fakat akar kelimesi kiraya verilip, gelir getiren mallar
için kullanılmaktadır (Ömer Nasuhi Bilmen, Hukuk-ı
İslâmiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kâmûsu VI, 10).

Gayr-i menkulün zıddı "menkuldür".
Bu tür malların, gayr-i menkulün aksine bir yerden diğer bir
yere taşınmaları mümkündür. Meselâ; paralar, hayvanlar
gibi ölçülebilen ve tartılabilen mallar menkul mallardır.

Gayr-i menkul içinde bulunan mallar da, satış
işleminde, gayr-i menkule tabidir. Şöyle ki, satış
işlemi yapılan bir beldenin örfünde satılan şeyin
şâmil olduğu herşey, beraber satıldığı
açıkça söylenmese de, satılan şeye dahil olarak beraber
satılmış olur. Meselâ bir ev satılınca, onun bölümleri,
kileri, ahır, kapı ve pencereleri... vb. şeyler de
satışa girdiği gibi; bir bahçe satıldığı
zaman içinde elma ağaçları varsa, sözkonusu bahçenin satışına
orada bulunan elma ağaçları da girmiş olur. Alış
işlemleri tamamlandıktan sonra, satıcı kalkıp, müşteriye,
ben sana sadece evimi satmıştım, kileri vermem, veya bahçeyi
satmıştım, elmaları vermem diyemez. Böyle bir iddia
geçersizdir.

Menkul malların satışının caiz
olabilmesi için kabz (malın alıcının tasarrufuna geçmesi)
şartı vardır. Halbuki gayr-i menkul mallarda kabz şart
değildir. Şayet kabzdan önce helâk olma tehlikesi varsa o
zaman mal menkul hükmünde olur. Çünkü, gayr-i menkulün helâki
nadirdir. Menkul bir malın kabzından önce satılması,
kiraya verilmesi, köle ile mukâtep yapılması iltifakla caiz
değildir (İbn Âbîdin, Reddu'l-Muhtâr, Çev., Mehmet Savaş,
XI, 48).

Talat SAKALLI


Konular