Şamil | Kategoriler | Konular

Cınayet

CİNÂYET

Adam öldürme, cana kıyma. Kelime olarak meyveyi
ağaçtan toplamak anlamındadır. Sonradan, insanların
yapmış oldukları herhangi kötü bir davranışa
isim olmuştur. Buna göre cinayet "cezayı gerektiren suç"
demektir. İnsanların canlarına, organlarına,
mallarına, ırzlarına taalluk eden herhangi yasak bir
hareket cinayettir. Mallara karşı işlenen cinayetlere gasb,
hırsızlık, yağma ve itlaf gibi isimler verilir.

İslâm hukukunda terim olarak cinayet, insanın
nefsine veya organlarına yönelik yasak bir fiil demektir. Diğer
bir tarif ile cinayet; kısas veya tazminatı gerektirecek
şekilde insanın nefsi veya bedeni hakkında vaki olan tecavüzdür.

Tariften de anlaşılacağı gibi,
cinayetler başlıca iki kısma ayrılır. Birisi suçsuz
bir kimsenin haksız yere canına kasdetmek, diğeri ise
kişinin bir uzvunu yaralamak veya azasını kesmek gibi
haksız yere yapılan tecavüzdür.

İslâm hukukunda adam öldürme* (katl) cinayeti
beş kısma ayrılmıştır:

1-Kasden öldürme: Ateşli silâh veya silâh
yerine geçen yaralayıcı kılıç, bıçak ve balta
gibi şeylerle vurup öldürmektir. Böyle bir suçu işleyen hem
büyük günah işlemiş olur ve hem de kısas cezasına
çarptırılır. Kur'an-ı Kerîm'de: "Kim bir
mümini kasden öldürürse cezası, içinde temelli kalacağı
Cehennem'dir. Allah ona gazabetmiş, lânetlemiş ve ona büyük
bir azap hazırlamıştır. " (en-Nisâ, 4/93) "
Ey iman edenler! (kasden) öldürülenler hakkında size kısas
farz kılındı. " (el-Bakara, 2/178) buyurulur. Kasden
öldürmede kefâret cezası yoktur. Katil yakınını
öldürmüşse mirastan mahrum olur.

2-Kasde benzeyen öldürme: Taş, sopa ve benzeri
silâh olmayan şeylerle kasden vurup öldürmektir. Böyle bir
cinayeti işleyen de günahkâr olur. Kefaret öder ve ağır
diyet cezası verir. Mirastan mahrum olur.

3- Hata yoluyla öldürme: Hata; kasıtta hata ve
fiilde hata olmak üzere iki kısma ayrılır. Av hayvanı
diye insana silâh atmak kasıtta hata: başka bir hedefe
atılan silâhın insana isabet etmesi de fiilde hatadır. Böyle
bir cinayet işleyen günahkâr olmaz. Kendisine kefaret gerekir.
Diyet ödemesi gerekmez. Yalnız mirastan mahrum olur.

4- Hata yerine geçen öldürme: İnsanın uyku
esnasında sağa sola dönmesi ile yanındakini öldürmesi bu
tür bir cinayettir. Bu da hata yoluyla öldürme gibidir. Aynı hükümler
burada da geçerlidir.

5- Sebep olarak öldürme: Bu, çeşitli
şekillerde bir başkasının ölümüne sebep olmaktır.
Meselâ birinin kendi mülkü olmayan bir yere kuyu kazıp oraya bir
başkasının düşerek ölmesi gibi. Böyle bir
cinayetten dolayı sadece diyet gerekir (Ö. N. Bilmen, Istılâhât-ı
Fıkhıyye Kamusu, III,10).

Hac veya umre için ihrama girmiş olan kimseler için
yapılması yasak olan şeylere de cinayet denir ki cinayetin
büyüklük veya küçüklük durumuna göre birtakım cezalar gerekir.
Kurban kesmek, sadaka vermek gibi. (Ayrıca bk. Adam Öldürme).

Durak PUSMAZ


Konular