Şamil | Kategoriler | Konular
Cıbt
CİBT
Cibt'in ne anlama geldiği konusunda çok çeşitli
görüşler ileri sürülmüştür. "Müfredât" sahibi
Râğıb el-İsfahânî'ye göre, "kendisinde hayır
bulunmayan her bayağı şeye cibt" denir (el-Müfredât
fî Garîbi'l-Kur'an, 85) Buradan hareketle Allah'tan başka ibadet
edilen her şeye bu isim verilebilir. İmam Suyûtî'ye göre
görüşlerin en doğrusu da budur (Mu'terekü'l-Akran fî
i'câzi'l-Kur'an, Mısır 1970, II/60).
Bazılarına göre Habeşistan dilinde
sihirbaz ve şeytan'a "cibt" denilir ve Kur'an'da da bu
anlamda kullanılmıştır.
Kur'an-ı Kerim'in sadece bir yerinde (Nisâ 4/51)
geçen bu sözcük "tâğût"la birlikte zikredilmektedir.
İbn Abbâs'tan nakledilen bir rivayete göre, adı
geçen ayette bu sözcükle putlar sözkonusu edilmiştir. "Tâğût"
sözcüğüyle de, insanları saptırmak için bu putlar hakkında
yalan yorumlarda bulunanlar kastedilmektedir (Taberî, Câmiu'l-Beyân,
Kahire 1968, V, 131 vd.; İbn Kesir, Tefsir, İstanbul 1985, II,
293).
Bu konuda daha başka görüşler ileri sürülmüşse
de, hepsindeki ortak nokta; cibt'in son derece kötü ve çirkin
şeylere bir isim olduğu gibi: Allah'ın vahdaniyyet ve hâkimiyetine
karşı çıkan her türlü gayr-i İslâmî şahsiyet,
düşünce, hukuk, devlet ve hâkimiyet anlayışını
ifade ettiğidir. Tâğûtla birlikte aynı ayette
zikredilmesi ona bu anlamı kazandırmıştır.
Ayrıca tefsirlerde cibt'in sihir veya sihirbaz, put veya yönetici
anlamına geldiği de ifade edilmektedir.
M. Sait ŞİMŞEK